ناژوان اندر خم کوچه شورای عالی شهرسازی و معماری
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها، عاطفه علیان: واژه «ناژوان» متشکل از دو تک واژه «ناژ» و «وان» به معنای مکان درختان ناژ است. ناژوان، در پهنای غرب نصف جهان و مملو از درختان بومی همچون صنوبر و کبوده است که همجواری با زاینده رود باغ‌های میوه و مزرعه را به آن افزوده است. اگرچه از بیشه ناژوان به عنوان ریه تنفسی شهر اصفهان یاد می‌شود اما از «بیشه ناژوان» با عنوان «پارک جنگلی» یاد می‌شود که در تابلوهای شهرداری و مکان‌های مسیریابی در شهر مشهود است؛ از سوی دیگر بارگذاری‌های انسانی اعم از باغ پرندگان، باغ خزندگان، آکواریوم و تله سیژ، کارتینگ و اخیراً باغ گیاه شناسی بیشه ناژوان را با تغییر کاربری به گردشگری همراه ساخته و محیط طبیعی تنها بیشه باقیمانده در اصفهان را با تهدید مواجه کرده است.
شاهین سپنتا، فعال میراث فرهنگی و اصفهان شناس در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه «بیشه ناژوان» همواره بخشی از پهنه تاریخی، فرهنگی، طبیعی «مهربین» در اصفهان بوده است، اظهار داشت: این روزها اگر به بیشه قدیمی اصفهان بروید همه جا با تابلوهایی روبرو می‌شوید که از عبارت «پارک جنگلی» استفاده شده است. این در حالی است که در فرهنگ‌های زیست محیطی، واژه پارک به عرصه وسیعی گفته می‌شود که دارای عواملی همچون زیست بوم‌های بکر و جنگل‌های قدیمی و یا دست کاشت باشد.
وی افزود: در حالی که بیشه معمولاً برای پوشش‌های گیاهی به کار برده می‌شود که اطراف رودخانه و یا شیار دره‌ها در مناطق خشک و نیمه خشک ظاهر شود.
این عضو سازمان مردم نهاد دوستداران اصفهان گفت: عدم شناخت و درک درست از ماهیت و هویت بیشه ناژوان توسط مدیریت شهری اصفهان در سالهای گذشته موجب بارگذاری‌های غیرضروری، غیراصولی و مخرب همچون کافی شاپ، پارکینگ، باغ خزندگان، باغ پرندگان و.. شده است و چنانچه زمینهای زراعی دیوارکشی شود همین مقدار بکر بودن بیشه ناژوان هم از بین خواهد رفت.
بیشه ناژوان از میان بیشه‌های حبیب، خزایی، پلاسان، خلیفه گری و جلالون که تنها نامی از آنها باقی مانده است با هزار و ۲۰۰ هکتار در غرب اصفهان زنده است. اما در این سال‌ها جریان توسعه و گسترش شهر و ایده تبدیل شدن بیشه ناژوان به قطب گردشگری طبیعی باعث شد تا ۱۵۰ هکتار از این اراضی توسط شهرداری خریداری شود و تحت مدیریت طرح ساماندهی ناژوان فضاهای تله سیژ، زمینهای ورزشی، کارتینگ، کمپینگ، زمینهای بازی کودکان، باغ پرندگان، باغ خزندگان، موزه پروانه و آکواریوم در این منطقه ایجاد شود. اخیراً هم قرار بود باغ گیاه شناسی اصفهان در اراضی ناژوان احداث شود که فعلاً متوقف شد و اگرچه این طرح قرار است از سوی مراکز علمی همچون دانشگاه اصفهان اجرایی شود اما برنامه‌هایی مانند احداث باغ‌های زنبق، انواع پرچین، باغ رز، باغ میوه و توتستان در اراضی در تملک شهرداری منتظر تأمین اعتبار است. همین توسعه کاربری‌ها بیشه ناژوان را دستخوش تغییراتی کرده و تردد شهروندان به آن مناطق امنیت زمینهای کشاورزی را دچار تهدید کرده است. سالهاست کشاورزان و مالکان زمینهای کشاورزی ناژوان به دنبال فنس کشی باغات و اراضی خود هستند تا اینکه پس از سال‌ها طرح جامع ناژوان تهیه شد و پس از رایزنی‌ها طرح مذکور برای تصویب به شورای عالی شهرسازی و معماری ارسال شده تا از آن به بعد تصمیم نهایی برای بیشه ناژوان بر اساس این مصوبه لحاظ شود.
حسین وحیدا، عضو هیأت مدیره صنف کشاورزی استان اصفهان در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه بیشه ناژوان با مساحت هزار و ۲۰۰ هکتار به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود، اظهار داشت: بیشه ناژوان از سوءمدیریت رنج می‌برد. شهرداری با تحت تملک قرار دادن بیش از یک هکتار از این اراضی و تغییر کاربری در این منطقه با توسعه انواع باغ پرندگان، باغ خزندگان، آبزی دان (آکواریوم) و تله سیژ، کارتینگ بیشه ناژوان را از ماهیت کشاورزی خود دور کرد.
وی افزود: همین تغییر کاربری در تنها ریه تنفسی شهر اصفهان که در تنظیم هوا و جلوگیری از تشدید آلاینده‌ها نقش مهمی دارد سبب شد تا در روزهای تعطیل و به ویژه ایام عید نوروز با انبوهی از گردشگران داخلی و خارجی مواجه شویم که همین تردد بیش از حد امنیت زمینهای کشاورزی و محصولات کشاورزان را به خطر می‌اندازد.
وحیدا با بیان اینکه کشاورزان درخواست کرده اند که زمینهای کشاورزی در کنار گذر عمومی فنس کشی شود گفت: بیشه ناژوان سالهاست از حالت بکر و طبیعی خود خارج شده است و اگر با تصمیم‌های اشتباه کاربری‌های نامناسب در این منطقه تعریف نمی‌شد و بافت کشاورزی این منطقه حفظ می‌شد شاهد این وضعیت در بیشه ناژوان نبودیم.
رودخانه زاینده رود، بیشه ناژوان را به دو بخش جنوبی که منطقه دستگرد و قائمیه با ۷۰۰ هکتار و بخش شمالی از منطقه نصرآباد تا آتشگاه با ۵۰۰ هکتار اراضی کشاورزی، تقسیم می‌کند که در مجموع هزار و ۲۵۰ کشاورز در این منطقه مشغول کشاورزی هستند. کشاورزان در بخش شمالی رودخانه زاینده رود در باغ‌ها به کشت محصولات درختی می‌پردازند و در کنار کشاورزی شغلی دیگر اختیار کرده اند؛ اما شغل اصلی کشاورزان بخش جنوبی رودخانه که شامل اراضی ناژوان هم می‌شود غالباً کشاورزی است و در اراضی کشاورزی به سبزی کاری و صیفی کاری مشغول هستند. زمینهای کشاورزی که مرزدار نشده اند و در تردد بسیار، محصولات کشاورزی را تهدید می‌کند. همین اعتراض‌ها تهیه طرح جامع ناژوان را در استان اصفهان با نهادهایی اعم از سازمان جهاد کشاورزی و شهرداری منجر شد که به شورای عالی معماری و شهرسازی ارسال شده است تا بر اساس نتایج آن بتوان به استعلام مالکان اراضی کشاورزی در آن منطقه پاسخ داد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان در گفت و گو با خبرنگار مهر با تاکید بر اینکه این سازمان حافظ منافع کشاورزان استان است، اظهار داشت: در این سال‌ها اقدامات خوبی برای کشاورزان جنوب و غرب شهر اصفهان انجام شده است. در این راستا چاه‌های کشاورزی مرتبط و مسیرهای فرعی لوله گذاری شد و با انجام آبیاری کم فشار و کمترین هدررفت آب، کشاورزان را به کشاورزی در این اراضی دلگرم کردیم.
مهرداد مرادمند با بیان احداث شرکت تعاونی تولیدی در منطقه ناژوان گفت: با مشارکت کشاورزان منطقه نهاده‌ها به موقع توزیع شد و با کمک شهرداری به دنبال راه اندازی بازارچه فروش محصولات کشاورزی در آن منطقه خواهیم بود.
وی با بیان اینکه تعدادی از باغ‌های قدیمی در منطقه بیشه ناژوان نیاز به اصلاح و جایگزینی دارد، تصریح کرد: با توجه به توسعه گردشگری در بیشه ناژوان، کشاورزان از عدم امنیت نسبت به اراضی کشاورزی و محصولات کشت شده در آن شکایت دارند. درخواست‌های کشاورزان در طرح جامع ناژوان به شورای عالی معماری و شهرسازی ارسال شده است تا بتوان با حفظ انگیزه بهره برداران منطقه به بهترین شکل مسائل کشاورزان را رفع کرد.
معاون عمرانی استاندار در گفت و گو با خبرنگار مهر با بیان اینکه پس از تهیه و تصویب طرح جامع ناژوان در شورای برنامه ریزی استان اصفهان، این طرح به شورای عالی شهرسازی و معماری کشور ارسال شده است، اظهار داشت: ضوابطی در این طرح در نظر گرفته شده است که از هرگونه ساخت و ساز با مصالح بنایی سنتی جلوگیری می‌شود و مالکیت‌ها در حد نیاز و در سطوح مختلف تعریف شده است و بر اساس اعلام نظر شورای عالی شهرسازی و معماری، شهرداری و سازمان جهاد کشاورزی موظف به پاسخ گوی استعلامات خواهند بود.
رئیس شورای شهر اصفهان در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه شرکت مشاور «شهروکار» چند سال است بر روی پروژه ناژوان کار می‌کند، اظهار داشت: دیگر زمان آن رسیده است تا وضعیت هزار و ۲۰۰ هکتاری بیشه ناژوان سروسامان پیدا کند و اگر مورد تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی بگیرد تسهیلاتی فراهم می‌شود که اجازه فنس گذاری، آلاچیق از مواد طبیعی در ملک ساکنان این منطقه فراهم می‌شود و امیدواریم با صدور پروانه سبز شهروندان از این بلاتکلیفی خارج شوند.
حالا دیگر از آن کوچه باغ‌های ناژوان تابلوهایی مانده که نامشان در واژگان فارسی هم جایی ندارند، به بهانه اینکه منطقه گردشگری با اسامی غربی جذاب‌تر است. دیگر کوچه باغ‌های ناژوان با زمینهای خاکی و دیوارهای کاه گل باران خورده، و صنوبرهای خم شده را باید سپرد به همان مادی های ناژوان که یکی پس از دیگری خشک و کور شدند. ناژوان هم تنها بیشه ای است که مانده اما انگار می‌خواهد بشود همان پارک جنگلی که شهرداری در تابلوها و مسیریابی هایش خطابش می‌کند. با اینکه تمام داشته‌های ناژوان در طرح جامع ناژوان جمع شده است که هرچه تلاش کردیم از ریز آن باخبر نشدیم و ریش و قیچی آن به دست شورای عالی معماری و شهرسازی پایتخت افتاده است، فقط می‌دانیم خیلی زودتر از آنچه فکر می‌کردیم نسل‌های بعد از ما چیزی از کوچه باغ‌های ناژوان و مادی هایش در حافظه نخواهند داشت.
