کاهش خسارات سیل با توسعه آبخیزداری

کاهش خسارات سیل با توسعه آبخیزداری

اخبار کشاورزی که در 13 بهمن 1398

عضو هیات علمی پژوهشکده آبخیزداری معتقد است انجام عملیات آبخیزداری و آبخوان داری می تواند تا حد زیادی از تخریب عرصه های منابع طبیعی و تشدید وقوع بلایای طبیعی جلوگیری کند.

– به گزارش سایت قطره و به نقل ازایسنا، سیل در دی ماه سال جاری به مناطق جنوبی کشور از جمله استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان خسارت های زیادی وارد کرد؛ به طوری که بخش های کشاورزی، دامداری، آبزی پروری و زیرساختی و مسکونی در این سه استان متحمل هزینه های بسیاری شدند.

در این رابطه مهران زند عضو هیات علمی پژوهشکده آبخیزداری در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه گرمایش جهانی ناشی از افزایش انتشار گازهای گلخانه ای و تغییر کاربری اراضی، موجب تغییرات آشکار در اقلیم ایران از جمله افزایش مخاطرات جوی اقلیمی، افزایش دما و کاهش بارش در دو دهه اخیر شده است، اظهار کرد: سناریوهای تغییر اقلیمی در چرخه آبشناسی نمود کاملاً بارزی می یابند؛ چرا که تمامی اجزای آن تحت تأثیر تغییرات حاصله در میزان تبادلات انرژی و جرم قرار می گیرند.

نوسان منابع آبی به طرز قابل ملاحظه ای تابع تغییرات اقلیمی است؛ چرا که نیاز به این منابع با افزایش تبخیر و تعرق (در شرایط گرمتر، خشک تر و آفتابی تر) بیشتر می شود.

  وی ادامه داد: به عنوان مثال، تغییرات بارش در 50 سال اخیر (1347 – 1395) مورد بررسی قرار گرفته است.

نتایج نشان از کاهش بارش با شیب 1.

1 میلیمتر بر دهه است.

بارش در شمال غرب و غرب کشور به شکل معنی داری کاهش یافته است.

افزون بر این، تبخیر تعرق (نیاز آبی بالقوه) با شیب 5.

4 میلیمتر بر دهه افزایش یافته است همچنین گزارش شده است که پدیده ال نینو مسئول تشدید سیلاب های فروردین-اردیبهشت در مقایسه با شرایط طبیعی است.

پدیده بلاکینگ باعث تغییر الگوهای آب و هوایی می شود که منجر به سیل، خشکسالی، دمای غیر معمول و سایر موارد شدید آب و هوایی می شود.

رییس گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده آبخیزداری تصریح کرد: در رابطه با سیلاب های اخیر استانهای هرمزگان و سیستان، بررسی نقشه های سینوپتیکی مقارن با وقوع سیل، حاکی از ایجاد یک سیستم مانع قوی در اروپا است که موجب جریان یافتن باد قوی به سمت ایران شده و در نتیجه توده هوای سرد شمال ایران با حرکت به طرف عرض های جنوبی و با عبور از روی دریای سرخ و سپس خلیج فارس حجم قابل توجهی رطوبت جذب کرده و موجب بروز بارندگی های بسیار شدید و سیل آسا در این مناطق شده است.

ورود سامانه ای با این مشخصات به ایران پدیده ای معمولی است اما اینکه چنین سامانه ای در جنوب ایران موجب ریزش این حجم از بارش (بیش از سه برابر مقدار عادی) شود، پدیده ای غیر معمول است که می تواند از شواهد بروز تغییر اقلیم باشد.

وی اضافه کرد: روند وقوع رخدادهای سیل و خشکسالی در ایران در سال های اخیر، حاکی از آن است که بروز این دو بلای طبیعی در اغلب مناطق کشور در حال افزایش است.

این دو پدیده از جمله رخدادهای طبیعی هستند.

اما این انسان است که با تصمیمات خود میزان خسارات ناشی از آنها را تعیین می کند.

براساس آمار سازمان جنگل ها و مراتع، ایران چهارمین کشور سیل خیز دنیاست و حدود 26 درصد پهنه کشور به دلیل نوسانات اقلیمی و دست اندازیی های انسان به طبیعت در معرض سیل های شدید و طغیانی قرار دارد.

  به گفته وی، عملیات آبخیزداری و آبخوان داری به عنوان راهکاری معرفی می شود که می تواند تهدید سیل را به فرصتی برای مقابله با کم آبی و خشکسالی تبدیل کند.

در ایران 125 میلیون هکتار حوزه آبخیزداری وجود دارد وی با بیان اینکه آبخیزداری مجموعه عملیاتی است که بر اساس اصول مدیریت یکپارچه حوزه آبخیز به منظور حفاظت از منابع آب و خاک حوزه های آبخیز اجرایی می شود و آبخوان داری نیز با مهار و نفوذ سیلاب روی عرصه های آبخوان از بروز سیلاب های مخرب جلوگیری کرده و موجب احیای منابع آب و خاک می شود، گفت: در حال حاضر در ایران 125 میلیون هکتار حوزه آبخیز وجود دارد که تنها در 12 میلیون هکتار از آن عملیات آبخیزداری به طور کامل اجرای شده است.

ارزیابی 27 ایستگاه و 25 پروژه آبخیزداری نشان داده که با اجرای طرح های آبخیزداری در مناطق کوهستانی، سالانه نزدیک به 530 مترمکعب در هکتار استحصال آب رخ داده است.

این ارزیابی ها در مناطق کوهستانی به مقدار سالانه نزدیک به 1000 مترمکعب آب در هکتار رسیده است.

   آبخیزداری و آبخوان داری 80 درصد خسارات سیل را کاهش می دهد زند افزود: درخصوص کارایی پروژه های آبخیزداری و آبخوان داری در سیل های اخیر، ارزیابی ها نشان می دهد پروژه های پخش سیلاب توانسته اند ضریب روان آب و سیلاب را از 10 درصد به دو درصد کاهش دهند.

این یعنی تا 80 درصد سیلاب و خسارات آن را کاهش داده اند.

  ایران دچار تغییر اقلیم شده است به گفته این کارشناس مسائل آبخیزداری، اغلب کارشناسان حوزه اقلیم شناسی معتقدند که ایران نیز به همراه دیگر کشورهای جهان دچار تغییر اقلیم شده است و در زمان حاضر نیز نشانه هایی از دگرگونی اقلیمی در ایران قابل مشاهده است.

کم بارشی و بروز خشکسالی موجب حذف برخی (پهنه ها و اکوسیستم های آبی) دریاچه ها و باتلاق ها، جنگل، مراتع، تنوع زیستی و اکوتوریسم و صنعت گردشگری می شود.

پیامد حذف مراتع و پوشش جنگلی موجب خواهد شد تا اندک بارش ها هم تبدیل به سیل شود.

  وی با اشاره به اینکه با افزایش بارش های سنگین در حوزه های بالادستی، سدها از رسوبات ناشی از خاک های شسته شده توسط روان آب ها و سیل ها پر شده و عمر مفید آنها کاسته می شود، اظهار کرد: بایستی برنامه های مدون آبخوان داری و آبخیزداری توسعه یابند تا ضمن تغذیه منابع آب های زیرزمینی از بروز سیلاب های مخرب و  پرشدن سدها توسط رسوبات جلوگیری شود.

عضو هیات علمی پژوهشکده آبخیزداری در پایان گفت: مهمترین رفتار اقلیم در آینده، تغییر در میانگین متغیرهای اقلیمی نیست، بلکه تغییر در رویدادهای حدی (بسیار شدید) است که هر نوع سازگاری را برای بشر سخت و پر هزینه می کند.

مقابله یا سازگاری با تغییر اقلیم، دو سیاست کاملاً متضاد و حتی متناقض یکدیگرند و بدیهی است در این میان مقابله، سیاست خردمندانه تر و مؤثرتری است.

اما امکان مقابله با پدیده تغییر اقلیم خیلی ضعیف است یا وجود ندارد؛ بنابراین باید با کاهش مصرف سوخت های فسیلی و انجام عملیات حفاظتی (از جمله عملیات آبخیزداری) از تخریب عرصه های منابع طبیعی کشور و تشدید وقوع بلایای طبیعی جلوگیری کرد.

انتهای پیام
کلید واژه ها: آبخیزداری – عضو هیات علمی – افزایش – هیات علمی – پژوهشکده – عملیات آبخیزداری – تغییر – اقلیم – گازهای گلخانه ای – عضو هیات – تغییر کاربری – گرمایش جهانی – بلایای طبیعی – تغییر اقلیمی – منابع طبیعی – اقلیم ایران – آبخوان داری – استان – طبیعی – افزایش دما – خسارات سیل – آبزی پروری – کاهش – علمی – هیات – تغییرات – هرمزگان – مخاطرات – گفت وگو – عملیات

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *