رسالت هنرهای نمایشی پیشروی است نه پیروی
نمایش سکوت سپید (با نام اصلی آرامش از نوعی دیگر) به قلم تام استوپارد که با کارگردانی کوروش سلیمانی پیش از حضور در بخش غیررقابتی سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر اجرای عمومی خود را در دی ماه سال جاری (۱۳۹۸) در تماشاخانه نوفل‌لوشاتو با استقبال و اقبال جامعه هنرمندان، مخاطبان و منتقدان به صحنه برده بود، بار دیگر در قامت جشنواره این‌بار در تالار چهارسوی مجموعه تئاتر شهر میزبان علاقه‌مندان بود.
نمایشی که اجرای آن یادآور بخش نخست فعالیت‌های کوروش سلیمانی به زمان آغاز حضورش در عرصه هنر تئاتر بازمی‌گردد. سلیمانی برای نخستین بار سکوت سپید را به‌عنوان پروژه فارغ‌التحصیلی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۰ به شکل محدود اجرا کرده بود؛ این‌بار بعد از تجربیات متعدد که در مقام بازیگر و کارگردان در عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون پشت سر گذاشته، با نگاهی متفاوت و خوانشی عمیق‌تر توانست در تکرار تجربه اجرای نمایش تام استوپارد یکی از موفق‌ترین تجربیات تئاتری خود را در جذب مخاطبان و رضایت نظر منتقدان و اهالی هنر به شکلی توأمان پشت سر گذاشت.
عصبیت جانشین آرامش زندگی امروز شده
سلیمانی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره انتخاب مجدد نمایش سکوت سپید برای اجرا در سال ۱۳۹۸ بعد از تجربه‌ای که برای نخستین بار آن را در سال ۱۳۸۰ با خود به‌همراه داشت گفت: نخستین عنصر و گام مهم در انتخاب این اثر به نمایشنامه‌نویس آن یعنی استوپارد که نامی شناخته‌شده در عرصه تئاتر جهان است بازمی‌گردد و نکته دوم که از دیدگاه من مهم‌ترین نکته به شمار می‌رود به زاویه دید، منطق و خواسته من به‌عنوان کارگردان در انطباق مفهوم داستانی این اثر با فضای امروز جامعه بازمی گردد.
تردیدی در این مسئله وجود ندارد که یکی از مهم‌ترین رموز موفقیت انسان در مسیر زندگی و تحقق اهدافش، آرامشی است که او به واسطه اتفاقات متفاوت می‌تواند برای خود، خانواده و به تبع آن جامعه ایجاد کند؛ نکته اصلی و مهم آنست که طی چند سال اخیر شاهد کم شدن رنگ آرامش در فضای اجتماعی کشورمان و چربش عصبیت و تنش در شکل رفتارهای اجتماعی مردمانی هستیم که من نیز به‌عنوان یکی از آنها درحال تجربه و قسمت کردن زندگی‌ام با آنها به عنوان هموطن هستم.
به گفته این بازیگر و کارگردان، درحقیقت آنچه که به‌عنوان مهم‌ترین عنصر در انتخاب نمایش سکوت سپید برای من دارای اهمیت بود بازتاب رفتار و زندگی اجتماعی و چربش عصبیت و تنش‌های جاری امروز جامعه نسبت به آرامشی است که همواره با فرهنگ ایران و ایرانی در جهان شناخته می‌شود در تعارض بوده است.
عدم آرامش، فضای فرهنگی را نیز درگیر کرده
به گفته سلیمانی، طی چند سال اخیر به دلایل مختلف از جمله مسئله معیشت و شرایط اقتصادی کشورمان شاهد کم شدن مفهوم آرامش در زندگی فرد فرد ایرانیان هستیم که نتیجه آن حرکت جامعه به سمت نوعی عصبیت و پرخاش‌گری است، این عصبیت و پرخاش‌گری حتی به صحنه‌های فرهنگی و هنری ما نیز کشیده شده و در اغلب تولیدات تئاتری و سینمایی کشورمان نیز شاهد بیان این دست از تلخی‌ها هستیم.
همواره به این نکته باور داشتم که آنچه می‌تواند جامعه را در مسیر حرکت به سمت آرمان‌ها و تعالی‌اش یاری دهد آرامشی است که میان مردمان آن جامعه می‌تواند وجود داشته باشد و خوشبختانه در مرور تاریخ و فرهنگ کشورمان از هزاره‌های دور تا همین حالا یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های آشنای مردمان ایران نوع‌دوستی، همیاری و همکاری برای تحقق ایجاد آرامش در جامعه بوده است.
تئاتر آینه بازتاب دهنده رفتار مردمان جامعه است
کارگردان نمایش خرده نان با اشاره به آنکه هنر تئاتر در تمام جهان از جمله ایران آینه بازتاب دهنده رفتار مردمان جامعه است و یکی از اصلی‌ترین ابزارهای فرهنگی برای بازتاب ناهنجاری‌ها و نقد آنها به شمار می‌رود گفت: به سبب همین ویژگی در رسالت امر هنر و غایت تئاتر است که این هنر را به هنری پیشرو و نه پیرو بدل کرده است. من نیز در جایگاه عضوی از اعضای خانواده هنر برای نقد چنین شرایطی در جامعه تلاش کرده‌ام تا با استفاده از همین قدرت اثرگذاری و جریان سازی تئاتر و رسالت بنیادینش به نقد شرایط اجتماعی جامعه امروز در مسیر کمرنگ شدن آرامش میان افراد جامعه بپردازم.
وی افزود: در این مسیر نمایش سکوت سپید می‌توانست در کنار وجوه معنابخشی و لذت همراهی مخاطب در غایت سرگرم‌کنندگی، نهایت هدف تئاتر که دعوت مخاطب به اندیشه، تامل و ایجاد دغدغه برای اوست و نقدی که نسبت به شرایط امروز جامعه داشتم را به واسطه این اثر مطرح کنم.
سلیمانی درباره خط داستانی نمایش سکوت سپید به قلم تام استوپارد گفت: جان براون به‌عنوان قهرمان این اثر نمایشی فردی است که از شرایط روزمره، اتفاقات و حوادثی که به شکلی توامان و مسلسل‌وار با رویکرد جنگ، خشونت و آسیب‌هایی از این دست در زندگی‌اش رخ می دهد خسته شده و تلاش می‌کند تا با پس‌اندازی که برای دوران بازنشستگی‌اش در نظر گرفته به بیمارستانی برود و در آن‌جا بستری شود، چراکه اولین تصویری که او از بیمارستان از دوران کودکی تا دوران بازنشستگی‌اش داشته مترادف بودن معنای بیمارستان با آرامش است. اما آنچه که حضور او در بیمارستان را رقم می‌زند بار دیگر برهم خوردن فضای آرامش و خلوت شخصی اوست.
حضور بازیگران چهره در تئاتر به شرط توانمندی
کارگردان نمایش سکوت سپید در پاسخ به این پرسش که «چرا برای گروه بازیگران این اثر نمایشی مانند بسیاری از هنرمندان تئاتر کشورمان از حضور چهره‌های سینمایی و تلویزیونی برای جذب بیشتر مخاطب استفاده نکرده است» گفت: با تمام احترامی که برای همکاران بازیگرم در عرصه سینما و تلویزیون قائل هستم به این نکته سخت باور دارم که وقتی شاهد حضور بازیگری از حوزه سینما و تئاتر یا به قول شما چهره‌ای در عرصه تئاتر هستیم باید مهم‌ترین مؤلفه‌مان در دعوت از او توانمندی او در اجرای اثر صحنه‌ای باشد؛ نه آنکه او را عاملی برای جذب مخاطب بدانیم.
وی ادامه داد: از سوی دیگر با ایجاد این فرهنگ در حوزه تئاتر کشورمان نیز مخالفم که مخاطبان برای دیدن چهره‌های هنرمندان شناخته شده یا به‌اصطلاح سلبریتی به حوزه تئاتر می‌آیند. به نظر من راهکار، مسیری ساده‌تر و بدون هزینه برای مخاطبان وجود دارد که می توانند به هدف شان که دیدن هنرمندان چهره است برسند. آنها می‌توانند در کنار سالن میزبان آثاری که چنین بازیگران دوست داشتنی برای آنها در آن حضور دارند حاضر شوند و بدون پرداخت پولی هنرمندی که او را دوست دارند و یا از هنر او طرف‌داری می کنند را ببینند.
کارگردان نمایش‌های ناگهان پیت حلبی و فالومی با تاکید بر این نکته که تئاتر هنری برای ایجاد اندیشه، طرح دغدغه و دعوت مخاطبان به تأمل برای ریل‌گذاری مسیر فرهنگی جامعه به سمت تعالی است تصریح کرد: دور شدن هنر نمایش از مفهوم غایی و بطئی خود و حرکت و در غلتیدن به سمت هنری صرفاً برای سرگرم‌کنندگی آسیبی است که در صورت عدم جلوگیری از آن می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری در حوزه تعالی فرهنگ جامعه‌مان با خود به‌همراه داشته باشد.
نمایش سکوت سپید به قلم تام استوپارد و کارگردانی کوروش سلیمانی با حضور بازیگرانی چون آناهیتا اقبال‌نژاد، مهدی بجستانی، سامان دارابی، الهه زحمتی و الهه شه‌پرست در سی‌وهشتیمن جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در بخش غیررقابتی به صحنه می رود.
سی‌وهشتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر به دبیری نادر برهانی مرند از روز پنجشنبه ۱۰ بهمن آغاز شده و شامگاه ۲۱ بهمن به کار خود پایان خواهد داد. فراخوان این دوره از جشنواره تیرماه سال جاری منتشر شد که در متن آن آثار را در بخش های صحنه‌ای، نمایش‌های خیابانی، دیگرگونه‌های اجرایی، تئاتر ملل، مسابقه نمایشنامه‌نویسی، مسابقه و نمایشگاه عکس و پوستر تئاتر، کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی و بخش به علاوه فجر به صورت رقابتی و غیررقابتی به صورت تفکیک شده پذیرفت.
بر همین اساس آثار پذیرفته شده در بخش پوستر و عکس تئاتر در نمایشگاه لحظه قطعی از ۵ تا ۱۵ بهمن سال جاری در خانه هنرمندان ایران برپا و ۵۹ عکس از ۴۹ عکاس و ۶۰ پوستر از ۳۵ طراح به نمایش گذاشته شده است.
بعد از حواشی انصراف ها نیز از ۳۰ اثر بخش رقابتی ۲۲ نمایش و از ۲۷ اثر بخش غیررقابتی ۱۵ اجرا در جشنواره حضور دارند. همچنین از هفت اثر بخش بین الملل شش اثر اجرا خواهند کرد.
در این میان دو اثر سردار پرچم دار و #همه همدردیم به بخش های نمایش های خیابانی و دیگرگونه های اجرایی و در بخش رادیو نمایش نیز یک اثر با عنوان سردار عشق به ۱۰ نمایش قبلی اضافه شده است که این سه نمایش جدید به گرامیداشت سردار شهید قاسم سلیمانی و جانباختگان سانحه هوایی (سقوط هواپیمای ایران- اوکراین) اختصاص دارد.
