«جهش تولید» در بخش کشاورزی؛ فرصت یا ضرورت
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: مقام معظم رهبری سال ۹۹ را به عنوان سال «جهش تولید» نامگذاری کردند. کشاورزی یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که در اقتصاد و اشتغال ایران نقش دارد. شناخت ظرفیت‌ها و بهره گیری از آن به ویژه در بخش کشاورزی می‌تواند زمینه تحقق شعار امسال را فراهم کند. بخش کشاورزی ظرفیت‌های فراوانی برای تقویت زیرساخت اقتصادی کشور دارد.
توجه به این بخش و ایجاد زیرساخت‌ها و بسترهای لازم توسعه و رونق آن در قالب اقتصاد مقاومتی و با یک مدیریت جهادی می‌تواند زمینه توسعه ملی و امنیت اقتصادی برای کشور را فراهم کند و باید با جلب حمایت دولت، مواد اولیه مورد نیاز، ایجاد ارزش افزوده برای محصولات، صنایع بسته بندی، افزایش درآمد در این راستا گام برداریم. قطعاً فراهم آوردن این شرایط به نقش بیشتر بخش کشاورزی در تحقق شعار سال کمک خواهد کرد. در این رابطه دکتر «هوشیار فرد» محقق و مدرس دانشگاه نیز در گفتگو با مهر به حوزه‌های مختلف نقش بخش کشاورزی در محقق شدن شعار سال پرداخت.
رشد اقتصادی ۷.۸ درصدی بخش کشاورزی در سال ۹۸
دکتر محمود هوشیار فرد در این گفتگو با اشاره به اینکه بخش کشاورزی، مهم‌ترین بخش اقتصادی و نخستین بخش تولیدی به لحاظ ارزش افزوده محسوب می‌شود، اظهار کرد: خوشبختانه وزارت جهاد کشاورزی در سال گذشته توانست دستاوردهایی نظیر بهبود کمی و کیفی تولیدات کشاورزی خصوصاً محصولات راهبردی، خوداتکایی در تولید نهاده‌های اساسی و حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی در راستای عمل به شعار سال ۹۸ «رونق تولید» کسب کند.
وی با بیان اینکه بخش کشاورزی با بیش از چهار میلیون بهره‌بردار و رشد سالانه بیش از پنج درصد، به رشد اقتصادی ۷.۸ درصدی و ارزآوری ۶.۴ میلیارد دلاری صادرات برسد، افزود: تاکید بر تولید ملی با توجه به ضرورت توسعه صادرات کشاورزی در اقتصاد کشور در راستای حل مسائل ناشی از وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی، بویژه در برهه کنونی حائز اهمیت است تاکید بر تولید ملی با توجه به ضرورت توسعه صادرات کشاورزی در اقتصاد کشور در راستای حل مسائل ناشی از وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی، بویژه در برهه کنونی حائز اهمیت است.
محقق و مدرس دانشگاه در ادامه با اشاره به اینکه با توجه به نامگذاری سال جاری «جهش تولید» از سوی مقام معظم رهبری باید برای تحقق این شعار در بخش کشاورزی طرح‌هایی در اولویت اجرا قرار داده شوند که علاوه بر تأمین نیاز داخلی باعث کاهش واردات و افزایش صادرات محصولات کشاورزی شوند، تصریح کرد: واقعیت این است که ظرفیت عظیمی در بخش کشاورزی وجود دارد و دسترسی به جهش تولیدات کشاورزی دور از دسترس نیست. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که جهش تولید» در سایه انتظارات دولت از کشاورزان یا انتظار حمایت کشاورزان و سرمایه گذاری دولت؟
وی ادامه داد: در بحث «جهش تولید» بخشی از انتظارات کشاورزان در سطح کلان کشور و بخشی نیز منطقه‌ای و محلی است. واقعیت این است که باید مسائل مرتبط با انتظارات کشاورزان اولویت بندی شده و کارگروهی برای پاسخ و پیگیری مشکلات تعیین شود.
دکتر هوشیار فرد با بیان اینکه باید کشاورزی و تولید بر اساس تقاضا شکل بگیرد، افزود: برای حمایت از تولیدات کشاورزان می‌توان توجه بیشتری به منسجم ساختن تولیدات کشاورزان و ایجاد انبارهای استاندارد متناسب با تولیدات هر منطقه داشته باشیم. تقویت تشکل‌های مرتبط با صنایع تبدیلی، تکمیلی و تسهیلات برای جلوگیری از خام فروشی و نقدینگی واحدهای تولیدی موجب اشتغال، ارزش افزوده و عرضه بیشتر کالا و کاهش قیمت‌ها در بازار و ورود تعاونی‌های بخش کشاورزی از طریق معاملات بورس و تعیین قیمت عادلانه تولیدات کشاورزی بر اساس درجه بندی کیفی این محصولات باعث حذف واسطه‌ها و سودجویان می‌شود.
حمایت دولت از بخش کشاورزی در راستای تحقق شعار «جهش تولید»
وی با اشاره به اینکه دولت می‌تواند از طریق تأمین به موقع نهاده‌های کشاورزی اعم از انواع بذر باکیفیت، کود، آفت‌کش‌ها، دارو و مکمل‌های دام و طیور از تولید کنندگان برای تولید محصول با کیفیت و استاندارد حمایت کند، گفت: کشاورزان نباید به تولید بالا و سودآوری حداکثر بیش از کیفیت محصول اهمیت دهند. اگرچه، هزینه کشت محصولات سالم نسبت به روش تولید متعارف، بیشتر است و به حمایت بیشتر دولت مانند تصویب قوانین حمایت از تولید کنندگان محصولات سالم نیاز دارند. از طرف دیگر، اجرای برنامه تولید سالم محصولات کشاورزی از طریق گرایش داوطلبانه کشاورزان به سمت تولید محصول سالم با استفاده از امکانات غیردولتی امکان پذیر است به نحوی که برنامه به طور داوطلبانه ادامه یافته و کشاورزان به این باور برسند که به منظور ایجاد اطمینان خاطر در مصرف‌کنندگان باید به تولید محصول سالم روی آورده و به عرضه آن در بازار بپردازد.
محقق و استاد دانشگاه در ادامه با بیان اینکه بخش کشاورزی علی رغم داشتن سهم زیاد در تولید ناخالص داخلی کشور، سهم اندکی از سرمایه گذاری کل کشور را به خود اختصاص بخش کشاورزی علی رغم داشتن سهم زیاد در تولید ناخالص داخلی کشور، سهم اندکی از سرمایه گذاری کل کشور را به خود اختصاص داده است داده و تاکنون مشکلات ناشی از کمبود سرمایه و سرمایه گذاری در این بخش به دلیل وجود تنگناهای ساختاری و کمبود امکانات مالی اکثر بهره برداران و تولیدکنندگان، تظاهر بیشتری داشته است، ادامه داد: موجودی سرمایه بخش کشاورزی تأثیر معنی داری بر میزان اشتغال مطلوب در این بخش نداشته و همچنین، متأسفانه تاکنون بخش کشاورزی قادر به بهره گیری مناسب از افزایش نرخ ارز برای بهبود و توسعه معنی دار اشتغالزایی نبوده است. کمتر بودن تقاضای نیروی کار بخش کشاورزی نسبت به بخش‌های صنعت و خدمات باعث شده تا بخش کشاورزی در مقایسه با آنها حساسیت کمتری نسبت به جهش نرخ ارز داشته باشد.
هوشیار فرد با تأکید بر اینکه باید مشکلات مسیر کشاورزی صنعتی را از طریق شناسایی موانع فرایند و زنجیره تولید رفع کنیم، اظهار کرد: بسیاری از محصولات کشاورزی در برخی استان‌ها در مازاد تولید، عمدتاً به صورت تازه خوری عرضه می‌شوند و نیازمند توسعه و ارتقای صنایع تبدیلی، تجهیزات و امکانات حمل و نقل و بسته بندی هستند. معضل بزرگ بر سر راه توسعه صنعتی در بخش کشاورزی خرده مالکی و کشاورزان سنتی است. باید دستگاه‌های اجرایی ذیربط با قوانینی مانع تقسیم و قطعه قطعه شدن اراضی زراعی بین وراث شوند.
لزوم کاهش هزینه‌های تولید در بخش کشاورزی
وی در ادامه با بیان اینکه عدم امکان استفاده و گسترش سیستم مکانیزاسیون مانع توسعه صنعتی در بخش کشاورزی می‌شود، گفت: باید هزینه‌های تولید را کاهش دهیم تا انگیزه مضاعفی برای تولیدکنندگان برای صادرات محصولات کشاورزی با توجه به قیمت‌های جهانی ایجاد کند. تولید محصولات سالم، قابل ارائه و رقابتی توسط تولیدکنندگان و داشتن سیستم بسته‌بندی و بازاریابی بازارهای هدف از راهکارهای افزایش صادرات هستند.
هوشیار فرد با اشاره به اینکه هنوز با بخش خصوصی فاصله بسیاری داریم که دولت می‌تواند با بسترسازی و سیاست گذاری شرایط را برای ورود فعالان این بخش فراهم کند، بیان کرد: حمایت و تشویق بخش خصوصی و استفاده از ظرفیت مراکز و مؤسسات تحقیقات کشاورزی و توجه به نتایج تحقیقات انجام گرفته توسط سیاست گذاران و افزایش آگاهی نیروی کار در بخش کشاورزی از فناوری‌های نوین و نحوه استفاده از این فناوری‌ها در شرایط بومی مختلف می‌تواند بستر مناسبی را برای رشد بخش کشاورزی در بلندمدت ایجاد کند.
وی تأکید کرد: لازم است تأثیر فناوری در بخش کشاورزی با وجود استعدادهای منطقه‌ای مشخص شود باید بدانیم چه اندازه توانسته‌ایم بر اساس سرمایه لازم برای تغییر فناوری، زمین مرغوب و نیروی انسانی متخصص و بدون اینکه کاهش محسوسی در میزان تولید محصولات کشاورزی ایجاد شود، در مصرف نهاده‌های کشاورزی صرفه جویی کنیم.
هوشیار فرد با بیان اینکه سرمایه گذاری در تحقیق، توسعه و فناوری کشاورزی بر رشد بخش کشاورزی مؤثر است، اظهار کرد: افزایش سهم بودجه تحقیقات بخش کشاورزی باعث بهره برداری هر چه بیشتر از یافته‌های تحقیقاتی برای ارتقای تولید در بخش کشاورزی فراهم می‌شود.
وی با اشاره به اینکه پیشرفت فناوری و توسعه مکانیزاسیون در تولیدات کشاورزی عامل مهمی در کاهش مصرف نهاده‌ها و هزینه‌های تولید است، ادامه داد: برون سپاری فعالیت‌های بخش کشاورزی به بخش خصوصی و کاهش تصدی گری دولت از ملزومات جهش تولیدات کشاورزی است. این اعتقاد وجود دارد که باید بخش خصوصی را آزاد گذاشت و تعامل بیشتری با تشکل‌ها و بخش خصوصی ایجاد کرد باید سعی شود که هر آنچه قابل واگذاری به بخش غیردولتی است، انجام گیرد.
