دیپلمات پیشین: علت ورود دیرهنگام روسیه به بحران قره باغ رویکردهای پاشینیان بود
افشار سلیمانی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا با اشاره به تنش‌های اخیر بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان اظهارداشت: گفته می‌شود ارمنی‌ها شروع کننده جنگ بودند زیرا پاشینیان نتوانست به وعده‌های که داده بود عمل کند و با هدف انحراف افکار عمومی این درگیری‌ها را شروع کرد.
وی یادآور شد: پاشینیان مثل رییسان جمهوری قبلی ارمنستان قره باغی و طرفدار روسیه نبوده و برای جلب رضایت ارمنی‌ها نه تنها بر حفظ مناطق اشغالی در قره‌باغ بلکه بر اشغال مناطق جدید تاکید کرد.
سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان اضافه کرد: از سوی دیگر بودجه دفاعی جمهوری آذربایجان به اندازه کل بودجه ارمنستان است و توان نظامی بالایی نسبت به طرف ارمنی داشت. علاوه بر این ۳۰ سال مذاکره در چارچوب گروه مینسک هم دستاوردی برای این کشور نداشت بنابراین بر ادامه جنگ تا آزادی مناطق اشغال شده تاکید کرد.
سلیمانی یادآورشد: قطعنامه‌های سازمان ملل بعد از فروپاشی شوروی سابق، مبنای شناسایی را جغرافیای سرزمینی آنها دانست و به مسائل تاریخی استناد نکرد چرا که اگر بنا باشد به مسائل تاریخی و باستانی استناد شود کلا باید ژئوپلیتیک دنیا عوض شود.
این تحلیلگر مسائل قره‌باغ افزود: حمله ۲ ماه پیش ارمنی‌ها به منطقه طاووس در نزدیکی خط لوله باکو-تفلیس-جیحان هم احساسات مردم آذربایجان را جریحه دار کرد به طوری که در تظاهرات خیابانی خواستار اقدام دولت برای مقابله با این اقدامات شدند.
وی ورود نکردن روسیه مانند گذشته را نکته مهم جنگ اخیر قره باغ عنوان کرد و با بیان اینکه روس‌ها ارمنستان را حیات خلوت خود می‌دانند، گفت: روس‌ها برای متنبه کردن پاشینیان که می خواست از روسیه واگرایی داشته و به سمت غرب برود کمی دیر به ماجرا ورود کرد.
سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان درباره طرح‌های مختلفی که از گذشته برای حل مناقشه قفقاز مطرح بوده تصریح کرد: یکی از طرح‌ها دادن خاک به آذربایجان در زنگه زور تا نخجوان بود تا این منطقه به آذربایجان متصل شود ولی ارمنی‌ها این طرح را نمی پذیرند زیرا در این صورت مرز خود با ایران را از دست می‌دهند.
سلیمانی افزود: پیش بینی راهروهایی برای عبور و مرور افراد و کالا تحت نظر صلح بانان بین المللی از دیگر راهکارهای مطرح بوده که در این صورت خاک‌های دو کشور در مالکیت آنها خواهد بود و فقط اجازه تردد برای طرفین وجود خواهد داشت.
به گفته سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان، بر اساس طرح مادرید که توسط گروه مینسک مطرح شد و پیشرفتی در مذاکرات محسوب می شد، قرار شد پنج شهر از هفت شهر اشغال شده آذربایجان بازگردانده شود اما دو شهر در قلمرو ارمنستان بماند.
این کارشناس مسائل قره باغ، یکی از این دو شهر را کریدور اتصال قره باغ به ارمنستان و دیگری را حائل بین جمهوری آذربایجان و قره باغ اعلام کرد و افزود: قرار شد که در شهر حائل هم نیروهای حافظ صلح مستقر شوند اما در مورد اینکه نیروهای حافظ صلح روس‌ها باشند یا نیروهای سازمان ملل، دو طرف به توافق نرسیدند.
سلیمانی درباره ایجاد کشور مستقل قره‌باغ نیز گفت: خود قره باغی‌ها هم طالب چنین چیزی نیستند و اصلا ظرفیت و توان جمعیتی یا سرزمینی چنین کاری را ندارند و به عنوان تهدید این موضوع را مطرح می کنند که بتوانند امتیاز بگیرند و در حقیقت طرف آذری را به مرگ می‌گیرند که به تب راضی شود.
وی با بیان اینکه طرح استقلال قره باغ حتی در مجلس ارمنستان هم رای نیاورده است، گفت: قره باغ با آذربایجان و ایران مرز دارد و در محاصره است و امکان چنین کاری را ندارد.
این دیپلمات پیشین خاطرنشان کرد: روس‌ها نسبت به محیط پیرامونی خود بسیار حساس هستند و مایل نیستند کشورهای اطراف آنها عضو ناتو یا اتحادیه اروپا شوند و حمایت آنها از ارمنستان با هدف کنترل جمهوری آذربایجان صورت می‌گیرد.
سلیمانی تامین امنیت داخلی و کنترل قفقاز شمالی و مناطقی مثل داغستان، چچنستان و تاتارستان را از دیگر مسائل مورد توجه روس‌ها در قفقاز عنوان کرد و افزود: روس‌ها بارها به باکو پیشنهاد عضویت در سازمان امنیت دسته جمعی دادند تا مانع از نزدیکی جمهوری آذربایجان به غرب شوند اما باکو این پیشنهادات را نپذیرفته است.
وی به هم مرز بودن گرجستان و جمهوری آذربایجان با روسیه اشاره کرد و افزود: تلاش تفلیس برای عضویت در ناتو و نزدیک شدن باکو به غرب در کنار مشکلاتی که مسکو در جمهوری های مسلمان‌نشین خود در قفقاز شمالی در همسایگی با افغانستان دارد، موجب شده تا کرملین از قره باغ به عنوان یک کارت بازی برای مهار باکو استفاده کند.
ترکیه به دنبال دسترسی به قفقاز جنوبی و خزر است
سلیمانی درباره دلایل ورود جدی ترکیه در حمایت از جمهوری آذربایجان هم گفت: فقط بحث هم‌پیمانی در اینجا مطرح نیست و خصومت بین آنکارا و ایروان را به عنوان یک خصومت دیرینه باید مد نظر قرار داد.
وی به ادعاهای مطرح شده درباره قتل عام ارامنه و قطع بودن روابط دیپلماتیک ایروان و آنکارا اشاره کرد و گفت: بحث‌های ژئوپلیتیکی هم در این موضوع دخیل هستند و در کنار این مسائل نباید فراموش کرد که ترکیه دریافت کننده انرژی از جمهوری آذربایجان است.
سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان گفت: ترکیه فقط از طریق نخجوان ۱۰ کیلومتر مرز با جمهوری آذربایجان دارد و نخجوان پیوستگی خاکی با جمهوری آذربایجان ندارد و نخجوانی‌ها از طریق ایران تردد می‌کنند بنابراین اگر مساله قره باغ حل شود فرصت جدیدی برای آنکارا ایجاد خواهد شد و از آنجا راحت به قفقاز جنوبی و خرز راه پیدا می‌کند که این موضوع برای این آنکارا بسیار راهبردی است.
سلیمانی گفت: اگر آذربایجان بتواند مساله قره باغ را به شکلی حل کند که بتواند به نخجوان وصل شود، راه برای حضور ترکیه هم باز خواهد شد که دستاوردهای مهم اقتصادی، تجاری و سیاسی زیادی برای آنکارا دارد.
وی به تعطیل شدن خط راه آهن شوروی سابق به ایران که از ارمنستان به ایران و سپس نخجوان و بعد هم به اروپا می رفت، اشاره کرد و افزود: این خط آهن در نتیجه درگیری بین ایروان و باکو تعطیل شد که در صورت حل مساله قره‌باغ می‌تواند این راه آهن هم بازسازی شده و کار خود را از سر بگیرد.
مساله قره‌باغ نیازمند یک راه حل پایدار است
این دیپلمات پیشین، بازگشت آوارگان آذری به هفت شهر اشغال شده و تشکیل یک جمهوری خودمختار در قره‌باغ در ترکیب جمهوری آذربایجان را راه حل این مساله دانست و افزود: مثل نخجوان، قره باغ هم می‌تواند مجلس و نخست وزیر داشته باشد و ترکیب کابینه هم بر اساس تعداد کرسی‌های پارلمانی دو طرف از آذری‌ها و ارمنی‌های این منطقه انتخاب شود.
سلیمانی تصریح کرد: با توجه به اهمیت مساله قره باغ برای قدرت‌های جهانی و همچنین دولت‌های مستقر در باکو و ایروان باید یک راه حل میانی و پایدار برای حل مساله پیدا کرد.
