امنیت قضائی
روزنامه شرق ۲۷ مهر یادداشتی به قلم محمدامین کیخای فرزانه مدیر گروه مطالعات قضای اسلامی پژوهشگاه قوه قضائیه و عضو کمیته تدوینکننده سند امنیت قضائی منتشر کرد در گزیده ای از آن می خوانیم: با عنایت به اهمیت بحث امنیت در همه شقوق و زیرشاخهها، سنخی از امنیت به نام امنیت قضائی وفق بند ۱۴ از اصل ۳ قانون اساسی و سند چشمانداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی از وظایف اصلی حاکمیت نسبت به شهروندان محسوب شده است. مفهوم امنیت قضائی در نظام حقوقی فرانسه تحت عنوان securite juridique و در نظام حقوقی آمریکا تحت عنوان judicial security شناخته میشود. آنچه بسیار مهم است، توجه به این امر است که امنیت قضائی در حقوق آمریکا و بالطبع انگلیس بیشتر درباره ایجاد امنیت در دادگاهها و مراجع قضائی، امنیت در اطلاعات دادگاهها و امنیت فیزیکی استعمال میشود.
حال آنکه در نظام حقوق نوشته و بهویژه در حقوق فرانسه از امنیت بهعنوان یک حق شهروندی- اجتماعی برای شهروندان در مقابل حاکمیت نام برده میشود. البته ریشههای تاریخی آن را باید در تاریخ سنت رومی در حقوق آلمان جستوجو کرد. در نظام حقوقی ایران آنچه از اصطلاح امنیت قضائی بهویژه با عنایت به استعمالات مقنن به ذهن میرسد مفهومی است که به نظام حقوقی فرانسه نزدیکتر است و آن را میتوان مهمترین وظایف دادگستری و قوه نامید. با وجود تعاریف متعدد و متشتت، میتوان گفت امنیت قضائی توجه به نظام تضمین حقوق قانونی در کمترین زمان و به بهترین نحو است که این مهم بر عهده قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران بهعنوان قوهای مستقل، بهعنوان مرجع انحصاری رسیدگی به شکایات و دعاوی (وفق اصل ۱۵۶ و ۱۵۹ قانون اساسی) نهاده شده است؛ این مفهوم در ادبیات حقوق اسلامی میتواند با مفهوم عدالت و احساس عدالت قرابت معنایی داشته باشد. در ادبیات حقوق موضوعه، امنیت قضائی وفق بند ۱۴ اصل ۳ در فصل اول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بهعنوان یکی از وظایف حکومت جمهوری اسلامی ایران نسبت به اشخاص در نظر گرفته شده است؛ که دولت به معنای حاکمیت باید همه لوازم را برای تأمین آن فراهم کند. امنیت ازجمله اصطلاحاتی است که در سطوح و شقوق مختلف قابل بررسی و سنجش است.
اما با عنایت به ماهیت ذهنی امنیت، در کنار معیارهای عینی این مفهوم، همواره احساس امنیت نیز مطمح نظر نظریهپردازان امنیت بوده است. نکته درخورتوجه آن است که بشر به تناسب رشد و تکامل فردی و اجتماعی خود و البته پیچیدهشدن روزافزون زندگیاش با خطرات و ریسکهای جدیدی مواجه شده است که ایمنی در برابر هریک از این خطرات و ریسکها را امنیت در آن زمینه تلقی کردهاند و در نتیجه این امنیت نیز احساس آرامش یا احساس امنیت را ادراک کرده است. امروزه این امر از مهمترین شاخصههای دستهبندی کشورها از نظر توسعهیافتگی و رفاه اجتماعی محسوب میشود؛ بنابراین شقوق امنیت یا به تعبیر دیگر متعلقات امنیت دامنه گستردهای دارد و البته ابزارهای تأمین امنیت نیز بسیار متعدد و متشتت است.