حلاوت«شیرین بیان»درکام خارجی ها/ دردخام فروشی برجان گیاهان دارویی
خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: سالانه هزاران تن گیاه دارویی (عمدتاً شیرین بیان) در مزارع فارس تولید، بسته بندی و به خارج صادر می‌شود. گیاهانی که در کشورهای مقصد، فرآوری و تبدیل به پیش ساز داروها و محصولاتی دیگر شده و با قیمتی گزاف تر به کشورمان بازگردانده و فروخته می‌شود.
حشمت الله صادقی کارشناس مسئول گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی فارس در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر از کشت گیاهان دارویی در ۱۴ هزار هکتار از مزارع استان و لیلا حقیقت رئیس اداره طرح‌های صنعتی این سازمان هم از تولید صدها تن از این گیاهان در استان خبر می‌دهند.
مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی فارس هم به خبرنگار مهر گفت که سال گذشته از فروش دو هزار و ۶۹۰ تن محصولات گیاهان دارویی به صورت خام در حدود ۱۲ میلیون دلار ارزآوری داشتیم. در سال ۹۷ هم بیش از شش هزار تن صادر کردیم و و بیش از ۲۱ میلیون دلار ارز نصیب مان شد. این در حالی است که می‌توانیم با فرآوری این محصولات و فروش آن چندین برابر بیشتر ارز وارد مملکت و استانمان کنیم و توصیه ما به تولیدکنندگان این گیاهان این است که به سمت فرآوری بروند.
صمد رنجبری ادامه داد: با اینکه قطب گیاه دارویی همچون شیرین بیان در کشور، استان فارس است اما متأسفانه در زمینه فرآوری این گیاه و بقیه گیاهان دارویی ضعیف عمل می‌کنیم و ترجیح صادرکنندگان، صادرات محصولات خام است.
رنجبری ادامه داد: گسترش شرکت‌هایی که به فرآوری گیاهان دارویی روی می‌آورند، ارز بیشتری وارد مملکت خواهد شد و اشتغالزایی بالایی به وجود می‌آید. باید به جایی برسیم که ارزش افزوده محصولات گیاهی به کشور خودمان بازگردد.
وی گفت: اگر این شرکت‌ها توسعه یابند و فرآوری گیاهان دارویی در فارس گسترش پیدا کند، ارزآوری های ما در این زمینه سالانه به میلیاردها دلار می‌رسد.این شرکت‌ها نیاز دارند که حین تولید و فرآوری این محصولات، یک زنجیره ارزش تشکیل دهند که از ابتدای فرآیند تولید تا فروش و صادرات آن را دربرگیرد.
ریشه شیرین بیان به صورت پودر یا شیرابه با قیمت نازل صادر می‌شود و کشوری چون آلمان بعد از خرید این گیاه بیش از ۱۴۱ پیش ساز دارو از آن تولید و با قیمت بالا به ایران صادر می‌کند. در این رهگذر یک فرآوری کننده گیاهان دارویی در فارس در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه عدم فرآوری گیاهان دارویی و خام فروشی آن سرمایه‌های زیادی را از کشور و استان ما خارج می‌کند. ما ریشه شیرین بیان را به صورت پودر یا شیرابه با قیمت نازل صادر می‌کنیم. کشوری چون آلمان بعد از خرید این گیاه بیش از ۱۴۱ پیش ساز دارو از آن تولید و به کشور ما با قیمت بالا وارد می‌کند. یا گیاهی چون باریجه که کیلویی ۵۰ دلار به خارجی‌ها می‌فروشیم و انها با قیمت بالاتر در قالب دارو به کشورمان باز می‌گردانند.
علی اصغر مصطفوی مثال دیگری می‌زند که گیاه به لیمو در فارس بالاترین میزان تولید و کیفیت را دارد ولی در این زمینه استان‌های خراسان و اصفهان حرف نخست را می‌زنند چون آنها این گیاه را کیلویی ۸۰ هزار تومان به صورت خام از کشاورزان ما می خرند و آن را فرآوری و وقتی انواع دمنوش های طعم دهنده‌ها را از آن تولید می‌کنند به قیمت کیلویی ۸۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسانند یا آن را به صورت تی برگ با قیمت هر ۱۰ تی برگ ۲۵ هزار تومان می‌فروشند. دیگر اینکه به لیمو خام خریداری شده از فارس را بسته بندی و به کشورهای دیگر ارسال می‌کنند.
در این رابطه یک استاد دانشگاه به خبرنگار مهر گفت: گیاهان دارویی یک زمینه برای توسعه و ایجاد سرمایه در کشور محسوب می‌شود و این سرمایه در استان فارس، به خوبی می‌تواند زمینه‌ای برای ارزش افزوده بالا، افزایش سرمایه و اشتغالزایی ایجاد کند.
علی اصغر بانشی ادامه داد: اقلیم استان فارس هم با اینکه مستعد کشت گیاهان دارویی است اما درآمدزایی به واسطه کشت این گیاهان و مهمتر از آن جلوگیری از خام فروشی آن و تبدیل به فرآورده‌های جدید هرگز مورد توجه قرار نگرفته است.
حال باید به این سوال پاسخ داد: چرا با وجود چنین پتانسیل و سود دهی، هنوز خام فروشی گیاهان دارویی رواج دارد و کمتر فرد یا شرکتی در استان فارس به سمت فرآوری این گیاهان رفته است؟
در این رابطه رئیس بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز به خبرنگار مهر گفت: به طور کلی صنایع گیاهان دارویی در کشور ما رشد و توسعه نیافته و به همین خاطر بهره برداران، این گیاهان را خام فروشی می‌کنند. در سالهای اخیر که وزارت جهاد کشاورزی متوجه شده چه پتانسیلی به لحاظ کشت گیاهان دارویی وجود دارد، سیاستش را به سمت ترغیب کشاورزان به کشت گیاهان دارویی برده است اما دو چالش کشاورزان برای کشت گیاهان دارویی و از طرف دیگر رشد نیافتن صنایع تبدیلی کشور ما باعث شده که تولید باکیفیت و سپس فرآوری گیاهان دارویی ایجاد نشود.
داریوش حیاتی گفت: مشکل اصلی در نداشتن زنجیره ارزش از ابتدای تولید تا فروش و صادرات این گیاهان است. فرآیند تولید گیاهان دارویی را تنها نمی‌توان در مزرعه درنظر گرفت باید بازارسنجی و بازار یابی نمود تا جنس کالا بدست مشتری برسد.
فرآوری حلقه گمشده زنجیره ارزش گیاهان دارویی در فارس است
رئیس بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز افزود: فرآوری گیاهان دارویی، حلقه گمشده زنجیره ارزش گیاهان دارویی در فارس است. این زنجیره سپس با فروش و صادرات ادامه می‌یابد اما ریسک بالایی می‌طلبد ودر نهایت زنجیره ارزش گیاهان دارویی در فارس کامل نمی‌شود. چون این زنجیره طولانی است و خارج از مرزهای ما به انتها می‌رسد و مسائلی نظیر تحریم، ارتباط با بیرون مرزها، کنترل کیفیت، دلار، بسته بندی و بازاررسانی، استانداردسازی و… برای ما مشکل زا هستند. عدم حمایت دولت هم دلیل دیگری است.
حیاتی ادامه می‌دهد: بنابراین ما در زنجیره ارزش گیاهان دارویی از مزرعه تا بازار مشکل داریم و اینجاست که گیاهی چون شیرین بیان وقتی تولید می‌شود در استان فارس سراز عطاری در می‌آورد و در خارج از مرزهای کشورمان سر از کارخانه‌های فرآوری کننده و تولید کننده دارو!
وی نداشتن دانش فنی و یافتن نقطه تاریک در بازار فروش را دو چالش کشاورزان برای تولید این گیاهان ذکر می‌کند.
این استاد دانشگاه می‌گوید: معمولاً نوع بهره برداری از گیاهان دارویی در کشور ما عموماً از گیاهان وحشی و خودرو بوده است و در واقع تاکنون کشاورزان ما گیاهان دارویی را نه اینکه تولید بلکه جمع آوری می‌کردند!
به هر حال گیاهان دارویی فرصت بکر و مناسبی برای ارزآوری است که با فرآوری آن می‌توان به اقتصاد استان فارس کمک شایانی کرد. شیرین بیان در صورتی می‌توان حلاوت ارزآوری داشته باشد که با فرآوری و تولید هدفمند و سامان یافته همراه باشد.
