رودخانه نوردی شالیکاران حاشیه تلار/بیمه هم به داد کشاورزان نرسید
خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها- سمیه اسماعیل زاده: آفتاب نزدیک به غروب است. چشم نگران شالیکاران آن سوی رودخانه تِلار و ما این سوی رودخانه، ۴۰ دقیقه‌ای می‌شود که تراکتور و کمباین روی آن، برای عبور از رودخانه در تلاشند؛ چپ و راست، بالا و پایین چندین نفر هر کدام به راننده تراکتور و راننده کمباین فرمان می‌دهند اما نمی‌شود که نمی‌شود.
سنگی در بستر رودخانه قرار گرفته و امکان عبور نمی‌دهد و در گیرودار این تقلاها بود که کمباین چنان کج شد که نفس همه در سینه‌شان حبس شد و صاحب کمباین سریع به سمت دیگر کمباین پرید تا تعادلش حفظ شود و همین نقطه پایان تلاش‌ها بود و تراکتور و کمباین مسیر نیمه رودخانه را بازگشتند و شالیکاران، آن سوی رودخانه ماندند با نگاه حسرت‌بارشان و حرف‌هایشان که “حتماً صاحب کمباین عصبانی شده” و دیگری که ” نکند دیگر حاضر نشود بیاید”.
راننده کمباین که از رودخانه بیرون می‌آید، رنگش هنوز پریده است و می‌گوید ” از فکر به آن لحظه هنوز دستهایم می‌لرزد” و صاحب کمباین هم که تمام لباسش خیس آب شده است، می‌گوید: تِلار است و مسیر ناهموار، گاه راه نمی‌دهد، این بنده خدا، شالی‌اش آن سوی آب مانده و دستگاه هم این سوی آب و فردا باید باز دوباره برگردیم تا راهی بیابیم. داخل رودخانه برویم و سنگ‌ها را با دست کنار بزنیم و اگر نشد لودری برای هموار کردن مسیر بیاید تا کمباین بتواند به آن سمت رودخانه برود و این همه مشقت، برای دو هزار متر شالیزار است، شالی کاری که با این همه مشکلات کار می‌کند و آن وقت برنج شمال کیلویی ۲۰ تومان و برنج خارجی هم همین قیمت است.
رشید امینی با بیان اینکه از هر ۱۳ کیسه شالی، یک کیسه دستمزد صاحب دستگاه است، ادامه می‌دهد: امسال هزینه سرویس و لاستیک کمباینم ۴۵ میلیون تومان شد و چقدر باید کار کنیم که این هزینه‌ها جبران شود، هم پول سه کارگر که روی کمباین کار می‌کنند پرداخت شود و هم درآمدی برای خودم بماند. این مشکلات کشاورز و حمل کمباین به آن سوی رودخانه واقعاً برایمان سخت است چراکه هزینه هر لاستیک ۱۵ میلیون تومان است و اگر داخل آب برود و لاستیک پاره شود نتیجه زحمات یک فصل ما می‌رود و کار شالیکاران هم لنگ می‌ماند.
بسیاری از شالیکاران منطقه سوادکوه به خاطر همین مسائل، دستی درو می‌کنند؛ ساعت‌ها با کمرهای خمیده، داس به دست، پاهای برهنه فرورفته در گِل و دردهای شبانه از پِی روزهای سخت کار، از روزهای نشا و وجین گرفته تا امروز که وقت درو است
بسیاری از شالیکاران منطقه سوادکوه به خاطر همین مسائل، دستی درو می‌کنند؛ ساعت‌ها با کمرهای خمیده، داس به دست، پاهای برهنه فرورفته در گِل و دردهای شبانه از پِی روزهای سخت کار، از روزهای نشا و وجین گرفته تا امروز که وقت درو است. فریده رهنما یکی از همین شالیکاران است و می‌گوید: از روز خزانه‌گیری در اوایل فروردین تا الان، شب و روز باید مراقب باشیم. از وجین گرفته تا مراقب قطعی آب بودن و از طرف دیگر، اینجا بخاطر نزدیکی شالیزار به جنگل، باید هر شب، شب‌پایی داد تا گراز به دشت آسیب نرساند.
به خاطر سختی عبور دستگاه و کم بودن مساحت زمین شالیزار، درحال درو دستی است و خواهر و خانم برادرش به کمکش آمده‌اند و می‌گوید: امسال بخاطر باران از محصول راضی نیستم و چون سال گذشته بیمه کردم و با وجود خسارت و دوندگی مبلغی به من تعلق نگرفت امسال دیگر بیمه هم نکردم.
محمد حامدی نیز با بیان اینکه ما همیشه دستی برداشت می‌کنیم، می‌افزاید: اگر زمین خشک باشد با علف تراش یک طرفه درو می‌کنیم و امسال بخاطر باران و خیس بودن زمین همان دستی در حال برداشت هستیم.
شالی وی نیز از بارش باران این هفته‌ها، آسیب دیده و می‌گوید: بارش باران هم در موقع دانه‌بندی آسیب وارد کرده و هم بخاطر اینکه پس از رسیدن، بخاطر باران امکان درو نبود و شاخه‌ها شکسته و خم شده است؛ از سال ۸۱ تاکنون همه ساله زمینم را بیمه کرده‌ام، هرچند برخی اوقات به بهانه‌هایی کمک نمی‌کند اما برخی سال‌ها خوب است؛ شاید پرداخت خسارت بیمه کم باشد اما باز کمکی برای کشاورز و از بیمه نبودن بهتر است.
این بخشی از روزهای سخت کشاورزی در شهرستان سوادکوه است، شهرستانی با زمین‌های کشاورزی شیبدار که امکان کشت مکانیزه را کم کرده و بارش بی‌موقع باران نیز بر سختی آن افزوده است. زمین‌های شالی در دره سوادکوه، مابین جنگل و در دو سوی رودخانه‌ها و نهرها قرار گرفتند و گاه تنها مسیر عبور از میان رودخانه است و راه عبور چندین پل چوبی نامطمئن، در مسیر است و ما نیز از همان پل‌ها گذر می‌کنیم تا به شالیزار دیگری در حاشیه جاده ترانزیتی و آن سوی رودخانه تلار برسیم.
پلی که شالیکاران با سختی می‌سازند تا بتوانند از رودخانه عبور کنند و عموماً هر از چند گاهی طعمه باران و سیل شده و تخریب می‌شود و دوباره باید پل چوبی دیگری بسازند. عطر شالی همه جا پراکنده شده، از میان مرزها عبور می‌کنم و در مسیر روبرو، دسته‌های برنج روی هم تلمبار شده است و مردی که خسته کنار خوشه‌های درو شده شالی‌ها دراز کشیده و با حضورم چشم باز می‌کند. پس از سلام و خداقوت، درباره کارش می‌پرسم، دسته‌های برنج را نشانم می‌دهد و می‌گوید: در حال جدا کردن بذرها برای سال بعد هستیم. اول داخل هر دسته شالی برنج طارم، علف‌های هرز و یا شالی دیگر نوع‌ها را جدا می‌کنیم و بعد دسته را محکم به زمین می‌کوبیم، دانه‌هایی که روی پارچه می‌ریزند، بذر سال بعد هستند و این کار شاید دو روز هم طول بکشد.
این شالیکار با بیان اینکه سوادکوه منطقه کوهستانی است، به مشکل برداشت با کمباین بخاطر شیب زمین اشاره کرد و می‌افزاید: علاوه بر این تعداد کمباین در منطقه بسیار کم است و به همین دلیل، صاحب دستگاه نیز شاید برای هر زمینی حاضر نشود که بیاید و هم اینکه با این تعداد کم و در صف ماندن، ممکن است روز آفتابی را از دست دهیم.
آقای درواز با بیان اینکه پیشتر بیمه بوده و اکنون دیگر بیمه نیست، دلیل این امر را عدم رعایت انصاف دانست و گفت: فردی را می‌شناسم که چند سال حدود ۲۰ الی ۳۰ میلیون پول بیمه داد چراکه می‌دانست ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون دریافتی دارد اما خودم آسیب ۵۰ درصدی دیدم اما تنها ۱۰ درصد آن را بیمه قبول کرده و یا سال گذشته کل زمین برادرم به خاطر سیل، زیر شن و ماسه رفت اما بیمه تنها ۱۰ درصد آن را پرداخت کرد؛ زمانی که می‌خواهی بیمه کنی به تناسب نوع برنج پول بیمه می‌گیرند اما موقع ارائه خدمات، گاهی‌اوقات خوب نیست.
روز آفتابی پس از هفته‌ها باران در سوادکوه، شالیکاران را به تکاپو برای برداشت شالی انداخته است. شالی‌هایی که بخاطر باران پی‌درپی در هنگامه برداشت کمر خم کرده‌اند و زحماتی که به آب رفته است. عزیرالله بابایی، شالیکار منطقه استخرسر، با بیان اینکه باران بد موقع موجب خم شدن شالی شده و نشا را خراب کرده است، افزود: سه نوع بیمه داریم و ما بیمه حد وسط هستیم اما معلوم نیست که چقدر خسارت به ما بدهند؛ هرچند که همیشه آن مقدار که باید را به شالیکار نمی‌دهند.
چراغعلی حبیبی، شالیکار منطقه دوآب است و از همان اولین سالی که بیمه کشاورزی در سوادکوه باب شد تا کنون، بهترین نوع بیمه را انجام می‌دهد اما از عملکرد بیمه راضی نیست و در ادامه همسرش نیز از انتظاراتشان می‌گوید؛ از اینکه جهاد بر این امور نظارت بیشتر داشته باشد و برای ارزان شدن هزینه دستگاه‌ها و یا تراکتور که بخاطر مسیر ناهموار به سختی قبول می‌کنند که به زمینشان بیاید، کمکی کند.
در کنار این خواسته‌ها، از گرانی کود می‌گوید و اینکه همین امر باعث شده، در کنار کود شیمیایی از کود حیوانی هم استفاده کنند و از کم اثر شدن آفت‌کش‌ها گلایه دارد که دیگر مانند گذشته موجب از میان رفتن آفت‌ها نمی‌شوند و با وجود هزینه برای این امور، نتیجه خوبی نمی‌گیرند. از یک سو، بخاطر نیاز مجبورند برای خوراک خود کشت کنند و از سوی دیگر، افزایش هزینه‌های کاشت و درو موجب کم شدن صرف اقتصادی شالیکاری شده است.
حمیدرضا شهابیان، در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه حدود ده سال پیش یک طرح ۱۰۰ هکتاری تسطیح در شهرستان انجام شد، انجام طرح تسطیح را یک حمایت بزرگ از کشاورزان به منظور ایجاد راه دسترسی مناسب، کشت مکانیزه و افزایش بهره‌وری عنوان کرد و افزود: هم اکنون نیز برای تجهیز و نوسازی بودجه وجود دارد اما اقبال عمومی برای این کار کم و تنش اجتماعی زیاد است؛ برای انجام طرح باید همه کشاورزان یک رضایت‌نامه امضا کنند اما همه رضایت ندارند، خصوصاً آنها که دسترسی مناسب‌تر به آب و جاده دارند.
عدم رعایت اصول موجب خراب شدن خزانه و انجام دیرهنگام نشا شده و از سوی دیگر، موقع برداشت نیز کشاورزان با سرما و بارندگی مواجه و در نتیجه شاهد خسارت خواهند بود
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان سوادکوه با اشاره به انجام خزانه سنتی در شهرستان، بر لزوم اصلاح نظام کشت سنتی اشاره کرد و گفت: عدم رعایت اصول موجب خراب شدن خزانه و انجام دیرهنگام نشا شده و از سوی دیگر، موقع برداشت نیز کشاورزان با سرما و بارندگی مواجه و در نتیجه شاهد خسارت خواهند بود که این امر نیازمند مدیریت صحیح از سوی آنان است و این مهم با آموزش ایجاد می‌شود اما استقبال کشاورزان از کلاس‌های آموزشی ما کم است و درنتیجه بهره‌وری و صرف اقتصادی کاهش می‌یابد.
وی با اذعان بر مشکلات عدم تراس‌بندی و افزایش هزینه نشا و با بیان اینکه جهاد شهرستان از خود دستگاه و ماشینی ندارد، گفت: دولت در چند سال گذشته، اعتبارات خوبی برای کشت مکانیزه و خرید کمباین و تراکتور داشته اما رغبتی به دریافت تسهیلات برای خرید نبوده و وقتی در منطقه دستگاه نباشد، کشاورزان مجبور به درو دستی می‌شوند. از دیگر سوی، وجود دستگاه رغبت کشاورزان برای کشت مکانیزه را هم افزایش می‌دهد.
شهابیان با بیان اینکه از ۷۰۰ هکتار زمین‌های شالیزاری شهرستان تنها صد هکتار بیمه هستند، از جمله عوامل استقبال پایین را کند بودن روند ارزیابی‌ها و عدم دقت آن، عدم آگاهی کشاورز در رابطه با پرداخت نرخ بیمه‌ها و قوانین آن دانست و گفت: برنج سه نوع گزینه بیمه‌ای دارد و اگر کشاورز بیمه‌ای با حداکثر تعهد دو میلیون تومان در هکتار را انجام دهد، پرداخت صددرصدی این پول زمانی است که شالی آماده برداشت باشد و با سیل کل شالی از میان برود اما به‌طور مثال، اگر فردای پس از نشا سیل کل زمین او را ببرد، این مبلغ سقف به او تعلق نمی‌گیرد.
وی با بیان اینکه در اینجا اکثر کشاورزان، به اجبار و برای انجام روند کار دیگری بیمه می‌کنند، افزود: کشاورز برای دریافت تسهیلات و نهاده باید اول بیمه باشد و چون به اجبار است، حداقل گزینه بیمه برایش انجام می‌شود و با این بیمه، کشاورز بر این گمان است که موقع خسارت همه ضرر را دریافت می‌کند اما پس از خسارت مشخص می‌شود که بیمه حداقلی با سقف دو میلیون در هکتار است و اگر ۵۰ درصد خسارت ببیند تنها یک میلیون در هکتار دریافتی خواهد داشت و از همین جا نارضایتی شروع می‌شود اما اگر کشاورز با رضایت و برای خود بیمه برود، توضیح می‌خواهد که هر بیمه چه شرایطی و چه سقف تعهدی دارد.
رئیس جهاد کشاورزی سوادکوه با تأکید بر اینکه وقتی اولین بارندگی حادث شد و کشاورز خسارت را دید، یک هفته مهلت دارد تا به صندوق بیمه اعلام کند، نه اینکه امروز بارندگی باشد و کشاورز بعد از یک ماه و هنگام برداشت اعلام خسارت کند، این مورد تأیید بانک نیست چرا که باید کارشناس بانک وقت برای ارزیابی داشته باشد.
وی با بیان اینکه امسال بارش باران و خسارتی که برای سوادکوه رخ داد شاید برای هیچ شهرستانی رخ نداده باشد، گفت: ارزیاب بانک را آوردیم و خسارت را تأیید کرد و به کشاورزان اطلاع دادیم که هر فرد بیمه‌شده برای دریافت خسارت ارزیابی به بانک مراجعه کنند اما بیشتر شالیکاران بیمه نبودند.
توپوگرافی سوادکوه و نظام خرده مالکی منطقه موجب شده که هنوز کشاورزی و شالیکاری همچون گذشته سنتی و سخت باشد و امکان کشت مکانیزه برای همه زمین‌ها ممکن نبوده و علاوه بر سختی کار، صرف اقتصادی کمتر و میزان محصول نیز در حد بهینه نباشد. همچنین، تغییرات آب‌وهوایی و آسیب محصول و در کنار آن، نبود اعتماد به نظام بیمه‌ای و عدم اطلاع‌رسانی دقیق آنها و عدم آگاهی کافی در رابطه با شیوه‌های نوین کشت همه و همه موجب شده است که شالیکاری در کنار مشقات بسیار، یک اشتغال پر رسیک باشد و رغب به کشاورزی کاهش یابد.
